علت صدای گیربکس موقع دنده عقب رفتن

[بهداد]

علت صدای گیربکس موقع دنده عقب رفتن
حتما برای اکثر رانندگان خودروهای با سیستم دنده دستی اتفاق افتاده است که در هنگام تعویض دنده دستی دنده عقب، صدای ناهنجاری را شنیده‌اند! این تغییر صدا برخی از راننده‌ها را دچار نگرانی می‌کند به‌طوری که به سلامت فنی جعبه دنده و یا گیربکس خودرو خود شک می‌کنند. این صدا نتیجه فعل و انفعالاتی در سیستم چرخ دنده‌ها می‌باشد که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

در سیستم‌ انتقال قدرت دستی، بیشتر از دنده‌های مارپیچ استفاده می‌کنند اما دنده عقب به دلیل موقعیت خاص خود نیاز به نوع دیگری از چرخ دنده‌ها دارد که به چرخ دنده ساده معروف است .

دنده‌هایی که نسبت دنده‌های جلو (مثبت) را ایجاد می‌کنند همه مارپیچ هستند (مانند: دنده یک،دو و سه). دندانه‌های مارپیچ به‌صورت مورب برش خورده‌اند. زمانی که دو دنده در سیستم چرخ دنده مارپیچ با هم درگیر می‌شوند، تماس دندانه‌ها در پایان یک دندانه شروع می‌شود و این تماس به‌صورت تدریجی باعث چرخاندن دو چرخ دنده می‌شود.تا زمانی که دو دندانه به‌صورت کامل در حال درگیری هستند این درگیری تدریجی باعث می‌شود که چرخ دنده‌های مارپیچ ملایم‌تر و آرام‌تر از چرخ دنده‌های ساده عمل کنند.

به‌دلیل وجود زاویه در دندانه‌های دنده‌های مارپیچ، بیش از یک دندانه در یک زمان در این نوع چرخ دنده‌‎ها با هم درگیر هستند که این نوع برخورد و یا سایش باعث می‌شود که این چرخ دنده‌ها قدرت بیشتر، با تنش کمتری داشته باشند.

تنها مشکل در مورد چرخ دنده‌های مارپیچ این است که آن‌ها به سختی در کنار هم و در خارج از درگیری به‌هم می‌لغزند. در یک سیستم تعویض دنده دستی، دنده‌های جلو در حالت درگیری قرار دارند (در تمام زمان‌ها) و حلقه‌ها توسط دسته تعویض دنده کنترل شده و سرعت‌های متفاوتی را به محور خروجی منتقل می‌کنند.

دنده عقب در سیستم تعویض دنده دستی به‌عنوان دنده هرزگرد می‌چرخد(چرخ دنده ساده بزرگ در سمت راست شکل زیر)
چرخ دنده ساده بزرگ با دو چرخ دنده ساده دیگر، در زمانی که نیاز به تغییر جهت چرخش (دنده عقب) داشته باشیم بر روی هم می‌لغزند (با هم برخورد می‌کنند).بیشتر چرخ دنده‌های بکار رفته در سیستم‌های انتقال قدرت دستی از نوع مارپیچ هستند. سه چرخ دنده که مخصوص دنده عقب است از انواع دندانه‌های ساده به‌شمار می‌روند.

دنده‌های ساده با دندانه‌های مستقیم، در مقایسه با چرخ دنده‌های مارپیچ، لغزش بیشتری نسبت به هم دارند. هنگامی که دندانه‌های چرخ دنده با یک چرخ دنده ساده درگیر است، به‌جای این که به آرامی لغزش داشته باشند دندانه‌ها با هم برخورد می‌کنند. این واکنش موجب بروز اندکی سر و صدا و نیز افزایش تنش بر روی دندانه‌ها می‌شود. هنگامی که صدای بلندتری نسبت به درگیری سایر دنده‌ها می‌شنوید، آن صدای تغییر وضعیت و چرخش دنده خودرو است؛ صدایی که می‌شنوید صدای برخورد و درگیری دنده‌های ساده عقب با یکدیگر است. از این‌رو می‌توان گفت که این امری طبیعی و عادی است و مشکلی وجود ندارد.