تفاوت سیستم های بای توربو و تویین توربو در چیست؟

[بهداد]

تفاوت سیستم های بای توربو و تویین توربو در چیست؟
مطمئناً هنگام مطالعهٔ متون خودرویی با دو کلمهٔ بای‌توربو (Bi Turbo) و توئین توربو (Twin Turbo) مواجه شده‌اید. کلماتی که به معنای مجهز بودن پیشرانهٔ خودرو به دو توربوشارژر هستند؛ اما چرا خودروسازان از دو کلمهٔ متفاوت برای بیان دو توربو بودن پیشرانه‌های خود استفاده می‌کنند؟ آیا تفاوتی بین آن‌ها وجود دارد یا صرفاً دو نام مختلف هستند که مفهوم یکسانی دارند؟ در ادامهٔ این مطلب به بررسی تفاوت میان سیستم بای‌توربو و توئین توربو می‌پردازیم.

اگرچه به نظر بسیاری توئین توربو و بای‌توربو تفاوتی با یکدیگر ندارند و هر دو بیانگر یک ترکیب هستند اما تفاوتی جزئی میان این دو سیستم توربو وجود دارد. بای‌توربو به معنای استفاده از دو توربوشارژر مختلف در یک موتور است درحالی‌که توئین توربو استفاده از دو توربوشارژر یکسان معنی می‌دهد. بهتر است کمی ساده‌تر بیان کنیم. در سیستم بای‌توربو پیشرانه دو توربوشارژر با اندازه‌های مختلف مجهز می‌شود؛ یعنی یک توربوشارژر کوچک و یک توربوشارژر بزرگ. توربوشارژر کوچک در دور موتور پایین و هنگامی‌که گازهای اگزوز هنوز فشار زیادی ندارند مورداستفاده قرار می‌گیرد و چون دارای توربین کوچک‌تری است با فشار گاز پایین هم سریعاً دور گرفته و هوا را به پیشرانه تزریق می‌کند؛ اما پس از بالا رفتن دور موتور، توربوشارژر کوچک غیرفعال شده و توربوشارژر بزرگ‌تر وارد مدار می‌شود. بدین ترتیب پدیدهٔ تأخیر توربو تا حد زیادی از بین می‌رود چراکه در هر دور موتوری حداقل یکی از توربوشارژرها فعال هستند
اما در سیستم توئین توربو، هر دو توربوشارژر کاملاً یکسان بوده و یک اندازه دارند. در این سیستم هر دو توربوشارژر همزمان فعال هستند. سیستم توئین توربو عمدتاً در پیشرانه‌های V شکل مورداستفاده قرار می‌گیرد و هر یک از توربوشارژرها هوای موردنیاز یک ردیف از سیلندرها را تأمین می‌کنند. مثلاً در یک موتور V8 یک توربوشارژر هوای چهار سیلندر سمت چپ و توربوشارژر دیگر هوای چهار سیلندر سمت راست را تأمین می‌کند؛ بنابراین در این سیستم همچنان کمی تأخیر توربو وجود دارد که البته خودروسازان معتبر با استفاده از تکنولوژی‌های جدید این تأخیر را به حداقل ممکن رسانده‌اند.
البته این نام‌گذاری همواره در همهٔ خودروسازان به این صورت رعایت نمی‌شود و ممکن است شرکتی به‌صورت برعکس از آن‌ها استفاده کند. به‌عنوان‌مثال شرکت مازراتی برای پیشرانهٔ V6 مدل مراک از نام بای‌توربو استفاده می‌کرد درحالی‌که این موتور مجهز به دو توربوشارژر یکسان و هم‌اندازه بود که هرکدام هوای موردنیاز یک ردیف سه‌تایی از سیلندرها را تأمین می‌کردند.
اما غیر از سیستم‌های توئین توربو و بای‌توربو، جهت از بین بردن پدیدهٔ تأخیر توربو و همین‌طور افزایش توان پیشرانه، برخی از خودروسازان سیستم پرخوران سومی را بنام توئین شارژر بکار گرفته‌اند. در این سیستم موتور هم به توربوشارژر و هم سوپرشارژر مجهز است. همان‌طور که می‌دانید سوپرشارژر نیروی موردنیاز جهت چرخش توربین خود را مستقیماً از پیشرانه می‌گیرد و با گازهای خروجی منیفولد اگزوز کاری ندارد؛ بنابراین در این سیستم چیزی بنام تأخیر توربو وجود ندارد چراکه سوپرشارژر همواره در هر دور موتوری فعال است؛ اما نقطه‌ضعف سوپرشارژر این است که کمی از توان موتور را می‌گیرد. به همین دلیل برخی از خودروسازان مانند فولکس‌واگن و ولوو از هردوی توربوشارژر و سوپرشارژر در پیشرانه‌های خود استفاده کرده‌اند.
نحوهٔ کار این سیستم بدین‌صورت است که در دور موتور پایین یعنی هنگامی‌که فشار گازهای خروجی کم است، سوپرشارژر فعال بوده و با اتصال به موتور نیروی موردنیاز خود را تأمین و هوا را به موتور تزریق می‌کند؛ اما وقتی دور موتور بالا رفت، سوپرشارژر غیرفعال شده و ارتباطش با موتور قطع می‌گردد. در این مرحله توربوشارژر که نیروی موردنیاز خود را از فشار گازهای خروجی تأمین می‌کند وارد مدار شده و هوا را به پیشرانه می‌رساند.
و درنهایت آئودی هم راه حال دیگری را برای از بین بردن تأخیر توربو بکار برده است. این شرکت برای اولین بار مدل SQ7 خود را به سه توربوشارژر مجهز کرده که یکی از آن‌ها الکتریکی است یعنی نیروی موردنیاز برای چرخش توربین آن به‌صورت الکتریکی تأمین می‌شود. بدین ترتیب این توربوشارژر الکتریکی در هنگام پایین بودن دور موتور بدون نیاز به فشار گازهای خروجی فعالیت کرده و هوای موردنیاز پیشرانه را تأمین می‌کند. درنتیجه تأخیر دو توربوشارژر دیگر کاملاً از بین می‌رود.